BIJLAGE 3: Onderbouwing advies aanvullende educatiemaatregelen

Het verbeteren van de verkeersveiligheid vraagt om een integrale aanpak. Eén van de middelen die ingezet kan worden is gedragsbeïnvloeding door middel van educatie en voorlichting. In deze paragraaf beschrijven we hoe het advies voor de aanvullende verkeerseduactiemaatregelen voor de gemeente Hoogeveen tot stand is gekomen.

Van probleem naar doel en naar passende interventie

Voor effectieve gedragsbeïnvloeding is het maken van heldere strategische keuzes van groot belang. Daarbij helpt het om te werken volgens een gestructureerd stappenplan. De eerste stap daarin is het bestuderen van het probleemgedrag en de doelgroep. Op basis daarvan worden doelen en indicatoren opgesteld. Vervolgens dient een passende aanpak te worden gekozen en uitgewerkt. Daarna volgt de implementatie van de aanpak, en een belangrijke laatste stap is evaluatie.

De analyse van het probleemgedrag heeft in Hoogeveen uitgemond in 10 risicothema’s. Voor de meeste daarvan kunnen maatregelen op het gebied van verkeerseducatie een bijdrage leveren. Om tot onderbouwde keuzes te komen hebben we voor elk thema’s het huidige aanbod van educatie bekeken. Dat geeft inzicht in eventuele leemtes. Mede op basis daarvan hebben we aanbevelingen gedaan voor de inzet van educatie.

Permanente Verkeerseducatie

Bij opstellen van de aanbevelingen sluiten we aan bij de uitgangspunten van de Permanente Verkeerseducatie (PVE). Volgens de gedachtegang van de PVE is het belangrijk om verkeersdeelnemers gedurende hun gehele ‘verkeersleven’ de benodigde kennis, vaardigheden en motivatie bij te brengen voor een veilige deelname aan het verkeer. Binnen PVE worden zes doelgroepen onderscheiden. De indeling in doelgroepen is gebaseerd op een combinatie van leeftijd en vervoersmodaliteit. Het gaat om:

• 0 tot 4 jaar

• 4 tot 12 jaar

• 12 tot 16 jaar

• beginnende bestuurders (16 tot circa 25 jaar)

• rijbewijsbezitters (circa 25 tot circa 60 jaar)

• ouderen vanaf circa 60 jaar.

Daarnaast is er sprake van algemene, doelgroep overstijgende problematiek, zoals voor de thema’s rijden onder invloed en afleiding. Ook voor deze algemene thema’s geldt overigens dat het voor een effectieve aanpak nodig is om af te stemmen op de specifieke doelgroep. Zo is afleiding op de fiets iets anders dan afleiding in de auto.

Hulpmiddelen: Toolkit en Checklist

Voor het selecteren van educatieve interventies zijn een aantal hulpmiddelen beschikbaar. Om te beginnen is er de Toolkit Permanente Verkeerseducatie: een actueel overzicht van in Nederland beschikbare verkeerseducatieve programma’s en materialen. Dit online instrument helpt werkers in het veld van verkeerseducatie om een keuze te maken uit het rijke aanbod. Er kan geselecteerd worden op onder andere doelgroep en thema.

Een groot deel van de projecten van de Toolkit PVE is getoetst met de Checklist Verkeerseducatie. Voor effectieve gedragsbeïnvloeding zijn heldere strategische keuzes van belang. Met behulp van de Checklist wordt via het beoordelen van 10 essentiële ontwikkelstappen in kaart gebracht of verkeerseducatieve interventies op een verantwoorde wijze zijn opgezet en vormgegeven, en of zij aan bepaalde kwaliteitseisen voldoen. De eerste stappen hebben te maken met het analyseren van het probleemgedrag en van de doelgroep. Op basis daarvan worden concrete doelen gesteld om het probleemgedrag aan te pakken. Vervolgens dient een passende methodiek te worden gekozen en uitgewerkt. Daarna volgt de implementatie van de aanpak, en de belangrijke laatste stappen zijn proces- en effectevaluatie.

De score op de Checklist geeft een indicatie van de kwaliteit van de programma’s. Er kunnen maximaal 50 sterren worden behaald, tussen de 1 en 5 op elke stap. Uitkomsten van de toetsingen zijn te vinden op de website van de Toolkit PVE.

Huidige aanbod verkeerseducatie

Op basis van gegevens van de provincie Drenthe is om te beginnen een overzicht gemaakt van de in 2019 in Hoogeveen uitgevoerde verkeerseducatieprogramma’s, ingedeeld naar PVE-doelgroep (zie bijlage). Vervolgens is gekeken in welke mate de uitgevoerde programma’s aansluiten bij de eerder opgesomde risicothema’s. Dat laatste overzicht is terug te vinden in onderstaande tabel

In onderstaande tabel is aangegeven wat het bereik en de kwaliteit van de ingezette educatie/ voorlichting is geweest. Bij het samenstellen van Tabel 2 is er voor het scoren van het bereik gekeken welk deel van de doelgroep bereikt is. De volgende scores zijn gehanteerd: 0 = geen bereik (geen activiteiten uitgevoerd); - = onvoldoende bereik (project slechts een of enkele malen uitgevoerd); -/+ = beperkt bereik (slechts klein deel van de doelgroep bereikt, bijvoorbeeld project uitgevoerd op beperkt aantal scholen) en + (substantieel deel van de doelgroep bereikt). De kwaliteit van de ingezette programma’s is gebaseerd op het aantal sterren dat op de Checklist Verkeerseducatie is behaald: ++ = 46 - 50 sterren; + = 41 – 45 sterren; +/- = 36 – 40 sterren; - = 35 – 30 sterren; -- = minder dan 30 sterren. Programma's die niet getoetst zijn met de Checklist Verkeerseducatie, kunnen wij niet beoordelen op kwaliteit. Deze programma’s krijgen een 0 toegekend. Dit hoeft echter niet automatisch te betekenen dat het programma van onvoldoende kwaliteit is.

Op basis van onderstaande tabel kan worden geconcludeerd, dat de ingezette verkeerseducatie zich met name richt op het risicothema Fiets en e-bike. Deze verkeerseducatie is vooral voor de doelgroepen basis- en middelbaaronderwijs en bevat programma’s als ‘Streetwise’ van de ANWB, ‘het Praktische Verkeersexamen’ van VVN, ‘Fiets Veilig!’ van Verkeersschool Nijland en ‘het Dode Hoek project’ Onderwijsadviesbureau - contact. Voor de doelgroep voortgezet onderwijs wordt ook het programma ‘Verkeerscarrousel’ van Traffic Skills-Edcomm gegeven. Voor het risicothema Ouderen worden de programma’s ‘Seniorenbeurs mobiliteit en veiligheid’ en de ‘Scootmobielcursus’, beiden van VVN, uitgevoerd. Een programma dat bij de risicothema’s Ouderen en Rijden onder invloed hoort, is ‘Opfriscursus van VVN. ‘Veilig uitgaan=Veilig thuiskomen’ van ZAT projectbureau, ‘Zeven Sloten’ en ‘Zeven Sloten praktijk onderwijs’ van Johan Cuhuzak Theater, en ‘Alcohol in het Verkeer’ van POST educatie zijn ook programma’s die voor het risicothema Rijden onder invloed worden gegeven. Het programma ‘3D-Tripping car klassikaal’ van Responsible Young Drivers wordt zowel voor het riscothema Rijden onder invloed als voor Jongere automobilisten (18-24 jaar) gegeven. Daarnaast worden de programma’s ‘Trials’ van Trials voor het risicothema Jongere automobilisten (18-24 jaar) gegeven.Voor het risicothema Afleiding in het verkeer wordt ‘Verkeersplaneet’ van ZAT projectbureau gegeven. Dit programma hoort ook bij het risicothema Fiets en e-bike.

Tabel 13: Overzicht van uitgevoerde verkeerseducatie en voorlichting naar risicothema in 2019 in de gemeente Hoogeveen

Overzicht verkeersducatieprogramma’s 2019

De onderstaande tabel geeft een overzicht van de in 2019 in Hoogeveen uitgevoerde verkeerseducatieprogramma’s. Voor het bereik is informatie aangeleverd over het aantal leerlingen, deelnemers, scholen dat meedeed aan het programma, of het aantal sessies of controles.

Tabel 14: Overzicht van uitgevoerde verkeerseducatie en voorlichting naar doelgroep in 2019 in de gemeente Hoogeveen